Mayroon na bang tinatawag na Philippines o Filipino noong pre-colonial era?
Isang tanong na dapat pag-isipan. Para mahanap ang sagot, kailangan nating balikan kung paano naka-organize ang pamumuhay sa mga isla bago dumating ang mga Kastila, at ikumpara ito sa mundo ng Spain sa parehong panahon.

👥 Trabaho at Panrelihiyong Gampanin: Dalawang Magkaibang Mundo ng Pananampalataya (Philippines Pre-colonial vs. Spain 1558)

Sa mga isla, ang mga trabaho ay naka-ugat sa araw-araw na survival at komunidad. Nagtatanim, nangingisda, nakikipagkalakalan, at nagtatanggol sa kanilang mga pamayanan ang mga tao. Ang mga ispirituwal na lider gaya ng babaylan ang gumagabay sa mga ritwal, panggagamot, at koneksyon sa di-nakikitang mundo. Sa Mindanao at Sulu, mayroon nang mga Islamic scholars at imams na nagtuturo ng Quran, na nag-uugnay sa kanilang pamayanan sa mas malawak na Islamic network.

Sa Spain noong 1558, ibang-iba ang larawan. Ang mga trabaho at institusyon ay naka-angkla sa imperyo at sa Simbahang Katoliko. May mga pari, monghe, at mga inquisitor na may opisyal na posisyon, habang ang mga sundalo, mandaragat, at mga manggagawa ay naglilingkod sa parehong korona at pananampalataya. Ang relihiyon dito ay global, pormal, at nagsisilbing pangunahing puwersa ng ekpansyon.

🏰 Mga Gusali at Kuta (Philippines vs. Spain, 1512)

Sa mga isla noong pre-colonial, makikita ang tanawin ng bahay kubo, torogan houses, at mga depensang tinatawag na kuta o ilihan. Ang mga ito, gawa sa kahoy, kawayan, o minsan ay coral stone, ay praktikal na panangga laban sa mga mananakop at karibal na grupo. Naiwan din ang bakas ng Islam sa pamamagitan ng mga mosque gaya ng Sheikh Karimul Makhdum Mosque (1380), isang patunay ng matatag na pananampalataya sa Sulu.

Samantala, ang Spain noong 1512 ay puno ng mga stone castles, cathedrals, at palaces. Ang Alhambra of Granada, Alcázar of Segovia, at mga Gothic cathedrals gaya ng Seville at Toledo ay nagsilbing monumento ng kapangyarihan at pananampalataya. Ang mga siyudad ay may pader, ang mga hangganan ay bantay-sarado, at ang arkitektura ay sumisimbolo ng lakas at pagkakaisa.

⚔️ Mga Kuta at Kapangyarihan: Sultanates vs. Kingdoms

Sa mga isla, ang kapangyarihan ay lokal lamang. May mga kuta, pero maliliit, gawa sa kahoy, at konektado sa pamumuno ng mga datu o sultan. Ang isang sultanate ay hindi bansa gaya ng pagkakaintindi natin ngayon. Isa itong political-religious realm, kung saan ang awtoridad ng sultan ay nagmumula at kumakalat palabas mula sa kanyang pinakamatibay na kuta. Ang impluwensiya ay personal at panrehiyon, hindi pambansa.

Sa Spain naman, ito ay isang nagkakaisang kaharian. Sa mga unang taon ng 1500s, mayroon itong mahigit 2,000 castles at fortresses, mga simbolo ng estado na nagbuklod matapos ang mahabang Reconquista. Ang mga estrukturang ito ay nagpapakita ng kapangyarihan sa buong Europa at naghahanda sa Spain para sa global na ekpansyon.

✨ Closing Reflection Two worlds stood apart in the early 1500s: the islands of Southeast Asia, where identity was local and authority was tied to strongholds and sultanates, and Spain, a rising empire fortified with stone, faith, and unity. Whether a “Philippines” or a “Filipino” truly existed in those pre-colonial days is a question that only makes sense after seeing the contrast—between local realms and global kingdoms, between wooden stockades and stone empires, between communities and nations.